ETİK İLKELER VE YAYIN POLİTİKASI
Etik İlkeler
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü Dergisi (KUJINAS) Fen bilimleri alanlarındaki nitelikli bilimsel makaleleri aşağıda belirtilen etik ilkeler ve kurallara bağlı olarak yayınlanan hakemli bir dergidir. KUJINAS’a gönderilen makaleler çift taraflı kör hakemlik süreciyle değerlendirilmekte ve ücretsiz erişimle elektronik olarak yayımlanmaktadır. KUJINAS, yayın etiği kurallarına yayın sürecinin tüm aşamalarında uymayı taahhüt eder. KUJINAS’ın yayın süreçleri, bilginin bilimsel yöntemle yansız biçimde üretilmesi, geliştirilmesi ve paylaşılmasına dayanır. KUJINAS’ın etik görev ve sorumlulukları Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından hazırlanan rehber ve politikalar ışığında yazılmıştır. Bu bağlamda KUJINAS, hakemli bir dergide yayın yapan tüm taraflar (yazarlar, hakemler ve editör/editör kurulu) için en yüksek etik standartları korumaya kararlıdır. Aşağıda yazarların, dergi editörünün, hakemlerin ve yayıncının etik sorumlulukları, rolleri ve görevleri yer almaktadır. Aşağıda yer alan etik ilkeler ve kurallar Yayın Etiği Komitesi’nin (Committe on Publication Ethics - COPE (https://publicationethics.org/) yönergesine göre hazırlanmıştır.
KUJINAS Editör, Editör Yardımcısı ve Alan Editörlerinin Etik Görev ve Sorumlulukları
Yayın Kararları: KUJINAS dergisine gönderilen bilimsel çalışmalardan hangilerinin yayımlanacağına karar verme sorumluluğu editörlere aittir. Editörler, makalelerin yayımlanmasına karar verirken, makalelerin özgün olmasına, bilimsel alan yazımına, okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılara katkı sağlamasına özen gösterirler. Bu karar dergimizde yayınlanacak çalışmaların kalitesinin yükseltilmesi ve dergi süreçlerinin devamlılığı içindir. Editörler, makalelerle ilgili olumlu ya da olumsuz karar verirken, makalelerin özgün değeri, alana katkısı, araştırma yönteminin geçerli ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ile derginin amaç ve kapsamını göz önünde tutarlar. Ayrıca editörler, hakem havuzunun geniş bir yelpazeden oluşması ve sürekli güncellenmesi için arayış içinde olurlar.
Editörler: dergide yayına verilecek makalelerde dergi yayın ilkelerini, dergi amaçlarını ve uluslararası standartları gözetmekle sorumludur. Bu bağlamda dergimizin kalitesine zarar verecek her türlü telif hakkı ihlali, intihal ve yasal gereklilikler editörler tarafından göz önünde bulundurularak bilimsel çalışmanın değerlendirme süreci sonlanabilir.
Adillik ve Tarafsızlık: Editör, yazarların ırkına, cinsiyetine, dini inancına, etnik kökenine, uyruğuna veya siyasi görüşüne bakmaksızın KUJINAS’a gönderilen bilimsel çalışmaları tarafsız bir biçimde değerlendirir. Editörler, makaleleri alan editörleri ve hakemlerin uzmanlık alanlarını dikkate alarak gönderir, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını desteklerler.
Gizlilik: KUJINAS editörleri dergimize gönderilen bilimsel çalışmalardaki herhangi bir bilgiyi yazar(lar), hakemler ve yayıncı dışındaki hiç kimseye ifşa etmezler. Editörler, değerlendirilen makalelerdeki kişisel verilerin korunmasını sağlarlar; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korurlar. Bunu sağlamak amacıyla editörler, derginin yayın politikaları arasında bulunan kör hakemlik ve değerlendirme süreci politikalarını uygular, hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutar, her makalenin yansız ve süresi içinde değerlendirir.
Menfaat sağlama: KUJINAS’a gönderilen bir bilimsel çalışmadaki bilgi ve materyaller yazar(lar)ın etik izni olmadan editörler kendi araştırmasında kullanamazlar. Editörler; görevi kötüye kullanmaya karşı önlem alırlar. Görevi kötüye kullanmaya yönelik yakınmalar olduğunda, nesnel bir soruşturma yaparak, konuyla ilgili bulguları paylaşırlar.
Hakemlerin Etik Görev ve Sorumlulukları
Yayınlanmak üzere KUJINAS’a gönderilen makaleler ilk olarak editör incelenmesinden geçer. Editörler çalışmayı amaç, kapsam, yöntem ve yazım ilkeleri açısından inceler. Bu inceleme neticesinde dergimizde yayınlanabilecek niteliklere sahip olan çalışmalar en az iki farklı hakeme gönderilir. Uygulanan iki yönlü kör hakemlik ilkesiyle hakemler yazarlar ile doğrudan iletişim kuramazlar. Hakemlerin makale için değerlendirmeleri ve istenen değişiklikler dergi yönetim sistemi üzerinden editörlere iletilir ve editörler de yazarlara iletir. Bu bağlamda KUJINAS hakemlerinin aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara sahip olması beklenmektedir:
- Hakemler mutlaka görüş bildirdikleri konunun uzmanı olmalıdır. Hakemlik teklifi alan araştırmacılar konuyla ilgili yeterli bilgiye sahip değillerse hakemlik teklifini geri çevirmelidirler.
- Hakem değerlendirmelerinde tarafsızlık ve gizlilik olmalıdır. Ayrıca hakemler gizlilik ilkesi gereği inceledikleri çalışmaları değerlendirme sürecinden sonra imha etmelidir.
- Hakemler araştırmayla veya yazarlarla çıkar çatışması içerisinde olmamalıdır. Hakemler, çıkar çatışması-çıkar birliği olduğunu hissettiklerinde makaleyi değerlendirmeyi reddederek, editörlere bilgi vermelidir.
- Hakemler makaleyi nesnel bir şekilde değerlendirmeli ve sadece içerikle ilgili değerlendirmeler yapmalıdır. Hakemler milliyet, cinsiyet, dini inanç, siyasi görüş ve ticari kaygılarının değerlendirmeye etki etmesine izin vermemelidir.
- Hakemler eğitici ve öğretici olma sorumluluklarının bir gereği olarak, değerlendirmeyi akademik görgü kurallarına uygun biçimde, yapıcı bir dille yapmalı, yazarlara yol göstermeli; hakaret, iftiraya düşmanlık içeren kişisel yorum ve ifadelerden, kırıcı ve onur zedeleyici yorumlardan, yazarın/yazarların yetersizlikleri ile ilgili ifadelerden kaçınmalıdır.
- Hakemler değerlendirmesini kabul ettikleri makaleyi süresi içinde ve yukarıdaki etik sorumluluklar çerçevesinde gerçekleştirmelidir.
KUJINAS Yazar ya da Yazarlarının Sorumlulukları
Makaleler bilimsel ve etik kurallara (intihal, sahtecilik, çarpıtma, tekrar yayın, dilimleme, haksız yazarlık, destekleyen kuruluşu belirtmemek, hayvanlar üzerindeki çalışmalarda etik kurallara uymamak vb.) aykırı olmamalıdır. Bunun uygunluğundan yazar(lar) sorumludur.
Yazar(lar) makalenin orijinal olduğuna yönelik teminat sağlamalıdır. Makale daha önce başka bir yerde yayınlanmamış olmalıdır ve halen başka bir derginin değerlendirme sürecinde olmamalıdır.
Yazar(lar), etik kurul kararı gerektiren deney, anket, ölçek, görüşme, gözlem, odak grup çalışması gibi nicel ya da nitel yöntemlerle veri toplamayı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı aldığını; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısı aday makalenin materyal metot veya teşekkür (acknowledge) bölümünde belirtmeli, etik kurul kararını gösteren belgeyi makalenin başvurusuyla birlikte sisteme yüklemelidir.
Yazar(lar) tarafından çalışmadaki telif kanunları ve anlaşmalar gözetilmelidir. Eğer çalışmada telife bağlı materyaller (örneğin tablolar, şekiller veya büyük alıntılar) kullanılmış ise gerekli etik izinler kullanılmalıdır.
Yazar(lar) çalışmada yararlanılan kaynaklara makalenin referans kısmında uygun biçimde yer vermelidir.
“Yazar” yayınlanan bir araştırmanın kavramsallaştırılmasına ve tasarımına, verilerin elde edilmesine, analizine ya da yorumlanmasına belirgin katkı yapan, yazının yazılması ya da bunun içerik açısından eleştirel biçimde gözden geçirilmesinde görev yapan araştırmacıdır. Yazar, ayrıca makaledeki çalışmayı planlar, uygular ve/veya revize eder. Bu bağlamda makalede yer alan yazar(lar) ın makalenin fikir aşamasından son aşamasına kadar akademik ve bilimsel yönden doğrudan katkısı olmalıdır. Araştırma için Fon sağlayan, sadece veri toplayan ya da araştırma grubuna son aşamada danışmanlık eden kişiler yazar hakkına sahip değildir. Bir araştırmacının makalede yazar olarak yer alabilmesi için yukarıda sayılan tüm ölçütleri karşılamalıdır. Yazarlık için yeterli ölçütleri karşılamayan ancak çalışmaya katkısı olan tüm bireyler “teşekkür/bilgiler” kısmında sıralanmalıdır. Bunlara örnek olarak ise sadece teknik destek sağlayan, yazıma yardımcı olan ya da sadece genel bir destek sağlayan, finansal ve materyal desteği sunan kişiler verilebilir.
Yazarların isim sıralaması bilimsel araştırma ve yayın etiğine uygun biçimde sıralanmalıdır. Yazarların isim sıralaması bu doğrultuda ortak verilen bir karar olmalıdır. Tüm yazarlar yazar sıralamasını telif hakkı devri formunda imzalı olarak belirtmek zorundadırlar.
Yazar(lar)dan değerlendirme sürecinde makalelerine ilişkin ham veri ya da bilgi istenmesi durumunda istenen bilgiler yazar(lar) tarafından editöre sunulmalıdır.
Yazar KUJINAS’ta yayınlanmış makalesinde belirgin bir hata ya da yanlışlık tespit ederse, bu yanlışlıklara ilişkin düzeltme ya da geri çekme için editör ile hemen temasa geçme ve iş birliği yapma sorumluluğunu taşır.
Yayın Politikası
KUJINAS’da, araştırmacıların bilimsel çalışmalarını makale olarak yayımlamaları ücretsizdir. Ayrıca hakem değerlendirmesi de ücretsizdir. Diğer araştırmacıların dergimizde yayımlanmış olan makaleleri indirmeleri ve okumalarında ücret talep edilmemektedir. KUJINAS’ın tüm sayılarına Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (ahievran.edu.tr) internet adresinden ulaşılabilir.
KUJINAS’a gönderilen tüm makaleler basılmadan önce IThenticate (http://www.ithenticate.com/) yazılım programı ile sorumlu yazar tarafından taranmalı, taranmış hali ve rapor kısmı da makale ile birlikte KUJINAS sistemine yüklenmelidir. İntihal programının incelenmesi sonucunda yapılan benzerlik oranı %20 ve altında olan makaleler değerlendirilmek üzere dergimize kabul edilir. Bu oranı aşan çalışmalar için iki yol izlenir. İlk olarak %20’nin üzerinde olan çalışmalar ayrıntılı olarak incelenir ve gerekli görülürse gözden geçirilmesi ya da düzeltilmesi için yazarlara geri gönderilir. Bir diğer yol ise çalışmada intihal ya da etik dışı davranışların tespit edilmesi durumunda dergimiz tarafından yayımlanması reddedilir.
KUJINAS’a gönderilen bir çalışmanın değerlendirilme aşamaları aşağıdaki gibidir:
1. Ön inceleme aşaması: Dergimize gönderilen çalışma ön incelemeye alınır. Bu ön inceleme aşamasında;
- Çalışmanın yazım formatı incelenir.
- Çalışmanın IThenticate programı ile benzerlik taraması yapılır.
- Çalışmanın dergimiz web sitesinde yer alan örnek makale şablonuna uygun olup-olmadığı kontrol edilir.
- Şablona uymayan çalışmanın sorumlu yazarına bilgi verilir ve düzeltilmesi için bir hafta (7 gün) süre tanınır.
- Çalışmanın makale olarak yayımlanması durumunda gerekli olan sunum ve telif hakkı devir formu bilgilerinin kontrolü yapılır.
Bu ön inceleme aşamasından sonra mevcut çalışma değerlendirme aşamasına geçer.
2. Değerlendirme aşaması: Bu aşamada;
- KUJINAS’a gönderilen bilimsel çalışmaların değerlendirilmesi sürecinde hakem ve yazarların birbirlerinin bilgilerini göremediği çift-körleme hakemlik sistemi kullanılmaktadır.
- Bilimsel çalışmanın değerlendirilmesi için en az iki hakem ataması yapılır. Hakemlere değerlendirme için 21 gün süre tanınır. Değerlendirme süreci tamamlanmazsa ek 7 gün süre verilir.
- Değerlendirme sonucu; ret, düzeltme ya da kabul olabilir. Değerlendirme sonucuna göre aşağıdaki madde / maddeler uygulanır:
- Hakem incelemeleri neticesinde red alan çalışmaların süreci sonlandırılır ve çalışma makale olarak kabul edilmez. Eşitlik durumunda ise, yani bir hakem tarafından kabul edilip, diğer hakem tarafından red edilen çalışma için üçüncü bir hakem ataması yapılır ve bu hakemin değerlendirmesine göre makale kabul/red kararı verilir.
- Hakemler tarafından makale olarak kabul edildiğine kanaat getirilen çalışma için düzeltme istenirse hakem görüşleri doğrultusunda yazarın düzeltmeleri yapması istenir.
- Bilimsel çalışma kabul alırsa düzenleme aşamasına geçilir.
3. Mizanpaj aşaması: Bu aşamada hakemler tarafından kabul alan makale KUJINAS yazım kurallarına göre incelenir. Düzeltmeler gerekirse yazardan istenir.
4. Sonuçlandırma aşaması: Bu son aşamada makale değerlendirme süreci tamamlanır ve sorumlu yazara bilgilendirme mesajı gönderilir. Makale kabul süreci ortalama 3 ay sürmektedir. Makalenin dergimizde yayımlanması durumunda sunum ve telif hakkı devir formu bilgilerinin kontrolü yapılır. Telif hakkı devir formu makale gönderme sayfasından indirilerek tüm Yazar(lar) tarafından imzalandıktan sonra PDF formatında taranmalı ve sisteme yüklenmelidir. Telif hakkı devir formu aşağıdaki bilgileri içermelidir.
"1. Her türlü yayın haklarının KUJINAS’a ait olduğunu,
2. Derginin belirttiği yazım ve yayın kurallarına uygun olduğunu,
3. Makalenin orijinal ve daha önce yurtiçinde veya yurtdışında Türkçe veya yabancı bir dilde yayınlanmadığını veya yayınlanmak üzere değerlendirme aşamasında olmadığını,
4. Bilimsel ve etik sorumluluğunun tarafımıza ait olduğunu, diğer Yazar(lar)a ulaşılamaması halinde; tüm Yazar(lar)ın çalışmadan haberdar olduklarını ve diğer Yazar(lar)ın sorumluluklarını, makalenin birinci yazarı olarak üzerime aldığımı kabul ve beyan ederim."
07 NİSAN 2020 KALİTE STANDARTLARINA İLİŞKİN EASE BEYANI
Avrupa Bilim Editörleri Birliği, tüm editörleri COVID-19 araştırma raporlarının gerekli standartları karşılamasını ve üzerinde anlaşmaya varılan yönergelere uymasını ve her türlü sınırlamanın açıkça belirtilmesini Kalite Standartlarına İlişkin EASE Beyanını sağlamaya teşvik eder.